Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 61 | Haziran 2020

18 Ercan Haytoğlu, a.g.m, s.58. 19 Hakan Yaşar, II. Meşrutiyet’in İlanından Yunan İşgaline Batı Anadolu’da Eşkıyalık (1908-1919), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Dokto- ra Tezi. Ankara 2015, s.484. 20 M. Şefik, İstiklal Harbi’nde 57. Tümen ve Aydın Milli Cidali, 104 Sayılı Askerî Mecmua’nın Tarih Kısmı 1 Mart 1337, S.45, s. 8; Asaf Gökbel, Milli Mücadele’de Aydın, Aydın 1964, s.42. 21 Bayar, Bende Yazdım, C.6, Sabah Kitapları, İstanbul 1997, s.146. 22 Ercan Haytoğlu, a.g.m, s.58-59. 23 Asaf Gökbel, a.g.e, s. 120-121, ayrıca Rahmi Apak, İstiklal Savaşında Garp Cephesi Nasıl Kuruldu TTK Yayını, Ankara 1990, s.19,56,57,60, Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi, Cilt:II, Kısım:I, s.79-123, Sıtkı Aydınel, a.g.e, s.85-86, İlhan Tekeli- Selim İlkin, a.g.e, s. 102, Günver Güneş, “İzmir’in İşgali ve Aydın’daki Yankıları, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl:5, Sayı:9, Ankara 2007, s.53 Osmanlı devlet ricalinin asayişe olağanüstü önem atfettiği Mondros Mütarekesi’nin akabinde de Batı Anadolu dağlarında hâlâ birçok efe ile bunların maiyyetindeki yüzlerce zeybek bulunuyordu. Zira orta- lıkta gezen binlerce asker kaçağı, bu çeteler için bulunmaz bir insan kaynağı teşkil etmekteydi ve her tarafta Rum çeteleri türemişti. 19 Mütareke sonrası 21. Kolordunun lağvedilmesiyle bu kolorduya bağlı Ali Şefik Bey’in komutasındaki 57. Tümen, 17. Kolorduya bağlanarak Antalya’dan Aydın’a nakledildi. Fakat kolorduda terhisler nedeniyle 1310-1313 doğumlu erlerden yal- nızca firar etmeyen askerler kalmış- tı. Bu nedenle alaylarda 6.000’den fazla silahlı er yoktu. Bununla birlikte mevcut birliklerdeki asker sayısı, sürekli artan firarlar nede- niyle günden güne azalmaktaydı. 20 Bu tablo karşısında Aydın ve çev- resinde asayişin sağlanması adına ordudan beklenebilecek çok fazla bir şey yoktu. O nedenle Bayar efe ve zeybeklerin Aydın’da milli hareketin temel unsurları olarak or- taya çıkışına sık sık vurgu yapmış, ordunun işlevsiz olduğu bir nok- tada halkla ve subaylarla kaynaş- malarıyla Kuva-yı Milliye’nin güç kazandığına dikkat çekmiştir. 21 Ayrıca; sivil halkın etkin bir şekil- de vatan savunmasına katılmasını beklemek mümkün olmamıştır. Silahsız olan siviller işgal sürecinde dahi büyük ölçüde işlerine güçleri- ne bakmaya çalışmışlardır. 22 YUNANLILARIN AYDIN BÖLGESİNİ İŞGALİ EFE ZEYBEKLERİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILMALARI Osmanlı Devleti’nin en gelişmiş vilayetlerinden biri olan Aydın Vilayeti’nde, 20. asrın başlarından itibaren hiçbir zaman tam anlamıy- la tesis edilemeyen devlet otoritesi, Yunanlıların 15 Mayıs 1919 tarihin- de vilayetin merkezi olan İzmir’i işgaliyle birlikte tümüyle çözül- müştür. İşgal karşısında hükümet- ten beklediğini bulamayan bölge insanı, kendi içinde örgütlenerek Aydın Kuvâ-yı Milliyesi’ni vücuda getirdi. Ortaya çıkan bu kuvvetin büyük çoğunluğunu, bölgedeki su- bay ve eşrafın aracılığıyla yüze inen efe ve zeybekler teşkil ediyordu. Efeler mücadeleye atılırken, böl- gede kendilerine biçtiği iki amacı vardı. Vatanı Yunan işgalinden kur- tarmak, cephe gerisinde emniyet ve asayişi tesis eylemek. Bunun böyle olmasını bölgenin siyasi, askeri ve sosyal şartları gerektirmiştir. Bölgedeki işgal, beraberinde devlet otoritesini de ortadan kaldırmış, devlet adına yetki kullanabilecek durumda olan askeri ve mülki görevliler çaresiz bir durumda kalmıştır. Bölgedeki en önemli askeri birlik olan 57.Tü- men yaşanan firarların ardından adeta iskelet haline gelmiş, başında bulunan Albay Şefik Bey, Kuvâ-yı Milliye teşkili için çaresiz bölgede bulunan efe ve zeybeklere müraca- at etmiştir. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinin ardından güneye doğru ilerleyen Yunan birliklerini durdurmak için Aydın halkının bir kısmı zeybek- lerden ve milislerden oluşan bir kuvvetle Aziziye (Çamlık) sırtların- da savunma yapılmasını istemişler- se de, direniş yanlılarının hevesi 22 Mayıs tarihli toplantıda neredeyse tamamen kırılmıştır. 23 O arada iler- leyen Yunan birliklerini karşılama- ya dönük 57. Tümen silahlarını dağ köylerindeki zeybeklere dağıtmaya Efeler mücadeleye atılırken, bölgede kendilerine biçtiği iki amacı vardı. Vatanı Yunan işgalinden kurtarmak, cephe gerisinde emniyet ve asayişi tesis eylemek. Sancaktarın Ali Efe Yörük Ali Efe 21