Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 61 | Haziran 2020

91 Efe’nin bölgenin tek hakimi olmasında Hürriyet ve İtilaf Fırkası taraftarları ile Nuri Bey’in büyük etkisi olmuştur. Albay M. Şefik bu gelişmeler karşısında etkisiz kalmıştır. Aydınel, “Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye…”, s.283 ve 286-287. Refet Bey, Nuri Bey danışmanlıktan aldıktan, Yüzbaşı Tahir Bey’i de askeri danışmanlıktan almakla Demirci Efe üzerinde etkisini kurmuş kabul edilebilir. Aydınel, “Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye…”, s.319, Ercan Haytoğlu, a.g.m, s.63. 92 Armağan, “Bozmenderes’ten Bozdağlar’a…”, s.189, Demirci’nin “itirazsız ve istekle” elindeki kuvvetleri bu isyanların bastırılması için görevlendirmesinde Refet Bey’in etkisinin olmadığı düşünülemez. Aydınel, “Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye…”, s.320, Apak, İstiklal Savaşında Garp Cephesi,s.105 ve 107. 93 Tarhan Toker, Kuvayı Milliye ve Milli Mücadele’de Denizli, Denizli Sanayi Odası yayını 3, Denizli, (Basım tarihi verilmemiştir), s.67, Utkan Kocatürk, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938, Ankara 1988, s.174, Gökbel, Milli Mücadelede Aydın, s. 396, Köstüklü, Milli Mücadelede Denizli, Isparta, s. 106. 94 Aydınel, “Kuva-yı Milliye ve Yörük Ali Efe”, s.104-105. Cephede otorite kalmadığına, birlik ve beraberliğin kaybolduğuna Yörük Ali Efe’nin doğrudan çektiği telgraflarla düşünmek yanış olmasa gerektir. Aydınel, a.g.e., s.357-359, Ercan Haytoğlu, a.g.m, s.66. 95 Genel Kurmay Harp Tarihi Başkanlığı, Türk İstiklal Harbi, C.VI, İstiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921), Ankara 1974, s.199, Aydınel, “Kuva-yı Milliye ve Yörük Ali Efe”, s.105. Daha geniş bilgi için bkz. Aydınel, “Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye…”, s.369-375, Ercan Haytoğlu, a.g.m, s.67. 96 Aydınel, “Kuva-yı Milliye ve Yörük Ali Efe”, s.105-106.97 Ş. Oğuz Alpkaya, Yörük Ali Efe. (Ankara: Demkar, 2009), 418, Emine Pancar, 1921 Yılında Yörük Ali Efe’nin Cephe Gerisinde Yürüttüğü Faaliyetler, H i s t o r y S t u d i e s Volume 5/Issue 5 Eylül/September 2013, Elazığ 2013, s.190. İç ayaklanmaların bastırılması amacıyla Mustafa Kemal Paşa’nın ayaklanmaları bastırmak amacıyla Küçük ve Büyük Menderes hava- lisi efelerini Adapazarı, Mudurnu, Konya, Düzce Hendek, Bolu gibi şehirlerde görevlendirildiği görül- müştür. 92 Bu çerçevede; Dokuzun Mehmet Efe- Bolu- Mudurnu- Konya Zurnacı Mehmet Efe- Bolu- Mudurnu Danişmentli İsmail Efe- Bolu- Mudurnu- Düzce Kıllıoğlu Hüseyin Efe- Bolu Sökeli Ali Efe- Konya’da isyanların bastırılmasında büyük rolleri olmuştur. Efe ve Zeybek Grupları birbiri İle uğraşırken, Yunan Ordusunun 22 Haziran 1920’de genel taarruza geçmeleri ile Köşk cephesi düşmüş- tür. 93 Ayrıntılarına giremeyeceğim De- nizli Olayı Aydın Kuva-yı Milliyesi üzerinde; Demirci Mehmet Efe ile Yörük Ali Efe arasındaki ilişkinin yeniden bozulması ve Yörük Ali Efe tarafından Demirci Mehmet Efe’nin şikayet edilmesi şeklinde iki etkisi olmuştur. Efe ve Zeybek Grupları birbiri İle uğraşırken, Yu- nan Ordusunun 22 Haziran 1920’de genel taarruza geçmeleri ile Köşk cephesi düşmüştür. Mustafa Kemal Paşa bu durum karşısında efeler arasında ayrım yapmamış, hem Yörük Ali Efe’ye hem de Demirci Efe’ye kırıcı bir ta- vırla yaklaşmamıştır. Çünkü o şart- larda efelere ihtiyaç vardır. Denizli Olayı’ndan sonra cepheyi Mustafa Kemal Paşa yeniden düzenlemiş ve Muğla ve Havalisi Komutanlığına Yarbay Mehmet Nuri Bey’i, 57. Tümen Komutanlığına da Yarbay Nazmi Bey’i getirmiştir. Albay M. Şefik Ankara’ya giderek kendisini savunması sonrası görevine iade edilmiştir. Demirci Mehmet Efe’de Mustafa Kemal Paşa’ya karşı kendi- ni mazur gösterecek telgraflar çek- miştir. TBMM’nin kendisi ile ilgili düşüncesini öğrenmek istemiştir. 94 Demirci düzenli ordunun kuruluş aşamasında Ethem Bey ile irtibatlı olduğu anlaşılınca, tasfiyesine hız verilmiştir. Ethem Bey ile haber- leştiklerinin tespit edilmesi üze- rine Refet Bey Demirci üzerine harekete geçmiştir. Demirci Refet Bey’in kuvvetleri karşısında teslim olmaktan başka çare bulamayınca Pirlibeyli’nin doğusundaki Dua- lar köyünde zorunlu ikamete tabi tutulmuştur. 95 Gediz Taarruzu arkasından dü- zenli ordu faaliyetlerine 8 Kasım 1920 tarihli İsmet ve Refet Beylere “Süratle düzenli ordu, büyük süvari kütlesi meydana getirmek” emri ile hız verilince, Erkan-ı Harbiye emri ile 2 Ocak 1921’de Kuva-yı Milliye müfrezelerinin faaliyetlerine son verilmiştir. Yörük Ali Efe asayişsiz- lik olaylarının çözümlenmesinde bölgede bulunan idari yapılara yardım etmeye devam etmiştir. 96 Efe’nin yaveri Şükrü Bey’in de be- lirttiği gibi Yörük Ali Efe emrindeki kuvvetleri Milli Müdafaa Vekaleti emrine terk ettikten sonra kendisi de maiyetinde küçük bir müfreze bırakıp ordu içinde bir nefer gibi çalışmayı şeref bileceğini ilgili makamlara bildirmiştir. Bu küçük kuvvetiyle Çine’ye çekilip karar- gâhını burada kuran Yörük Ali Efe pasif bir durumda kalmayarak, baş- langıçtan itibaren yürüttüğü baskın ve gerilla faaliyetlerine de devam etmiştir. 97 Milli Mücadele’nin son aşamasında Büyük Taarruz hareketi esnasında bir kısım efe ve kızanlarının şehirle- re girmelerine soygun ve yağma Kara Durmuş Efe Poslu Mestan Efe 29