Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 70 (Temmuz 2025)

30 CAFERSADIKABALIOĞLUEĞİTİMVEKÜLTÜRVAKFI gelmiştir. Örneğin, bugün bazıları hâlâ erimeden günümüze kalan dağ buzul örtüleri genişlemiş, de- niz su seviyeleri düşmüş, Konya Ovası’nda bugünkü Tuz Gölü’n- den daha büyük sığ bir göl ortaya çıkmıştır. Karadeniz ve Marmara denizlerinin su seviyelerinin aşırı düşmesi sebebiyle boğazlar ka- panmış ve bu alanların Akdeniz ve diğer dünya denizleri ile bağ- lantıları kopmuş ve bunlar birer iç denize dönüşmüştür. Yontmataş aletler, Üst Paleolitik Dönem’de çok daha çeşitli hâle gelmiştir. Bununla beraber sanat, sembolik ve ritüel uygulamalar bu çeşitliliği zenginleştirmiştir. Bu- günkü Fransa ve İspanya arasın- daki bazı mağaraların duvarları, bu dönemin insanları tarafından yapılan hayvan resimleri ve el motifleri ile süslenmiştir. Sanatsal ve soyut uygulamalar açısından adeta yeni bir devrin kapılarının aralandığı bu zamanın insanları, öncekilerin aksine dilgi (Resim 5) olarak bilinen bıçak benzeri taş aletler yapmaya ve kullanmaya da başlamıştır. Yine Venüs olarak adlandırılan kadın heykelcikleri (Resim 6), kemik ve boynuzdan oyma aletler, her iki yüzeyi bo- yunca baskılama tekniğiyle işlen- miş mızrak uçları da bu dönemin tipik buluntuları olarak arkeolojik kazılara damga vurmuştur. Sibir- ya, Rusya ve Ukrayna gibi çok daha soğuk bir çevrede yaşamak zorunda kalan dönem insanları mağaraların olmadığı yerlerde, barınaklarını -en tipik örnekleri- ni Ukrayna’daki Mezhyrich kazı alanında gördüğümüz- mamut kemiklerini ve derilerini kullana- rak yapmıştır (Resim 7). Ölülerini ilk kez gömmeye başla- yan Neandertal insanlarının aksi- ne, Üst Paleolitik Dönem insanları bunu çok daha kapsamlı cenaze merasimleri eşliğinde yapmış- tır. Bugünkü Rusya’nın Moskova kenti yakınlarında tespit edilen Sunghir mezarlarında ortaya çı- karılan 3 defin, mamut defans di- şinden yapılma binlerce boncuk ve başka eşyalarıyla gömülmüş- tür. Bu türden arkeolojik eserler, özellikle Avrupa Kıtası’nın doğu bölgelerinde yoğunlaşmaktadır. Üst Paleolitik Dönem’deki tüm bu gelişmeler, insanlığın uygarlığa doğru giden yolculukta önemli bir eşiği atladığını göstermekte- dir. Orinasyen olarak bilinen bu zamanın erken bir kültürel süre- cinde, Anadolu Homo sapiens in- sanları tarafından iskân edilmeye başlamıştır. Yaklaşık 40 binlerde Akdeniz kıyı şeridi boyunca yer alan mağara ve kaya sığınakla- Yontmataş aletler, Üst Pa- leolitik Dönem’de çok daha çeşitli hâle gelmiştir. Bununla beraber sanat, sembolik ve ri- tüel uygulamalar bu çeşitlili- ği zenginleştirmiştir. Bugünkü Fransa ve İspanya arasındaki bazı mağaraların duvarları, bu dönemin insanları tarafın- dan yapılan hayvan resimleri ve el motifleri ile süslenmiştir. Resim 5. Ukrayna’daki Mezhyrich buluntu alanındaki mamut kemik- lerinden yapılmış kulübe yapısındaki arkeolojik kazılardan bir an. (ht- tps://www.donsmaps.com/mammothcamp.html ).