Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 67 (Ekim 2024)

20 CAFERSADIKABALIOĞLUEĞİTİMVEKÜLTÜRVAKFI Rumların Denizli´deki sayılarının artması şehirde asayiş ve eko- nomik durumu zora sokmuştur. Daha önce İtalyan işgali altında- ki Antalya´da karışıklıklar yarat- mak isteyen Rumların çabaları Albay Bekir Sami Bey ve zeybek- ler tarafından etkisiz hale geti- rilmiştir. Oradaki Rumlar bu kez Denizli’de oluşan ortamdan fay- dalanarak Denizli’yi karıştırmak için harekete geçmişlerdir. Antal- ya´dan bazı Rumlar Denizli´ye gelmeye ve Denizli’yi karıştırma- ya başlamıştır. Denizli´de oluşan havadan rahatsız olup şikâyet edenler yanında memnuniyet duyanlar da olmuştur. Çıkarlarını düşünenler ile İstanbul Hükümeti taraftarı olanlar memnuniyetleri- ni gizlemeye gerek duymamışlar- dır. O günlerde Denizli’deki zengin Rumlar özellikle servetlerini koru- ma ve şehir eşrafının kendilerini saklamasına yönelik işbirliğine gitmişlerdir. Rumları koruyan ve saklamaya tevessül edenler De- nizli’nin genişleyen Yunan işgali ile Yunanlıların kontrolüne geç- tiğinde bu kez Rumların kendile- rinin servetlerinin korunmasında yapacakları yardımları gözete- ceklerine inanmışlardır. 10 Kuva-yı Milliye Yunan taarruzu karşısında dağınık bir halde Sa- rayköy’e doğru çekilmiş ve 24/25 Haziran gecesi Milli karargâh Sarayköy’de kurulmuştur. 30 Ha- ziran’da Nazilli’yi işgal ederek ilerlemelerine devam etmişlerdir. 11 Büyük Menderes vadisinin kuze- yinden 2 Temmuz 1920’de Saray- köy’e oldukça yaklaşmış olan Yu- nan kuvvetleri Denizli’de var olan heyecanı fazlasıyla artırmıştır. 12 Yunan kuvvetleri 5 Temmuz’da Buldan’ı işgal etmişlerdir. 13 Bu arada Yunanlılar Menderes neh- rinin sağ kıyısını ve hatta Mende- res nehrini geçerek Ahmetli köyü- nü ele geçirmişlerdir. Kuva-yı Milliye, Menderes’in gü- neyinde düşman hattının kar- şısında 10 kilometrelik bir cephe kurmuştur. Durumun önemi do- layısı ile 4 Temmuz’da Demirci Mehmet Efe ve Kuva-yı Milliye kuvvetleri karargâhlarını Saray- köy’den alarak, Denizli’ye 5 kilo- metre mesafedeki Goncalı tren is- tasyonuna taşımışlardır. 14 Kuva-yı Milliye güçleri, bir taraftan güçlü Yunan birlikleri karşısında geri çekilirken, diğer taraftan Müslü- man halkın göçünü ve göç ettiri- len Rumların durumlarını kontrol altına almaya çalışmıştır. B-Denizli’deki Genel Durum 1-İşgaller Karşısında Denizli Halkı Yunan kuvvetlerinin Denizli’ye yaklaşması, Yunanlıların işgal et- tikleri yerlerde Müslüman halka yaptıkları zulümler bilindiğinden, Denizli halkını fevkalade telaş- landırarak şehirde panik hali baş göstermesine neden olmuştur. Sarayköy’e kadar yaklaşan Yu- nan kuvvetlerinin Denizli’yi de işgal edeceğinden korkulmuştur. Halkın bir kısmı alelacele şehri terk etme hazırlıkları başlatmış- tır. Şehirde oluşan korku ve endişe hali şehirde huzur ve güven orta- mını oldukça olumsuz etkilemiş- tir. Denizli’de İzmir’in işgali ile dire- nişin sembolü haline gelen Müf- tü Ahmet Hulusi Efendi (Heyeti Milliye Reisi) gelişmeler karşısın- da, 1 Temmuz 1920 günü Delikli- çınar’da bir miting düzenlemiş- tir. Mitingde halkın heyecanını sakinleştirmeye çalışarak, halkı göç etmemeye, korkuya kapıl- mamaya, Yunana karşı gönüllü yazılmaya davet etmiştir. 15 Bu davet karşısında 115 kişi hemen gönüllü olarak yazılmış ve bu gönüllülere “Milli İntikam Bölü- ğü” adı verilmiştir. 16 O günlerde 115 Denizlili gönüllü ile Milli İntikam Bölüğünün oluşması Denizli’deki vatanperverliğin somut gösterge- si olmuştur. Bu bölüğün Buldan’a Yunanlı- lara karşı sevk edildiği sıralarda, Yunan kuvvetlerinin Sarayköy önlerine geldiğinin duyulması, halktaki endişe ve kaygıyı artı- rarak göç etme isteğini yeniden tetiklemiştir. İşgale yönelik artan endişe ve kaygı beraberinde şe- hirde kargaşa ortamını getirmiş- Yunan kuvvetlerinin Deniz- li’ye yaklaşması, Yunanlıların işgal ettikleri yerlerde Müslü- man halka yaptıkları zulüm- ler bilindiğinden, Denizli hal- kını fevkalade telaşlandırarak şehirde panik hali baş göster- mesine neden olmuştur.