Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 67 (Ekim 2024)

27 CAFERSADIKABALIOĞLUEĞİTİMVEKÜLTÜRVAKFI zeybekler ve kızanlar tarafından “Yunanlılar, Çal tarafından De- nizli’ye ilerliyorlar” diye asılsız bir söylenti çıkarılması ve halkın endişelendirilmesi de önemlidir. Büyük ölçüde zeybek ve kızanla- rın bu terk edemedikleri eşkıyalık tutumları ve bu tür asılsız söylen- tiler ile işgal çığırtkanlığı yaparak Kuva-yı Milliye’ye karşı muhalif- leri cesaretlendirdikleri de ayrıca gözden ırak tutulmamalıdır. 2-Demirci Mehmet Efe ve Sökeli Ali Efe Arasında Haberleşme Demirci Mehmet Efe Denizli’den kendisine çekilen bu telgraftan duyduğu rahatsızlık ile Sökeli Ali Efe’yi telgraf başına çağırmıştır. Sökeli Ali Efe ve kızanları o sabah Çamlık’tan henüz sarhoşluklarını üzerlerinden atamamış bir halde şehre gelmişlerdir. 73 Demirci Efe, 8 Temmuz sabahı telgraf makinası başına çağırdığı Sökeli Ali Efe’ye kızgın bir dille; “Ben sizi oraya mil- letin malına, ırzına dokunmak için mi gönderdim? ...bunları kim işlediyse senden isterim.” deyince görüşme sertleşmiştir. Sökeli ceva- ben: “Milletinmalına, ırzına doku- nanın, sana sormadan kafasına sıkıyı ben çekerim. Bunu sana kim söyledi ise gelsin bana göstersin... Bu yalandır. Yalnız dün Murat Bey’in (Kilisli) kızanlarından bir- kaç kişi istasyonda Rum kadınla- rından birisinin parasını almışlar. Onları istedim, gizlenmişler, daha gelmediler” şeklinde cevap ver- miştir. İkili telgraf başında karşı- lıklı olarak oldukça sert dil kullan- mışlardır. Demirci Efe bu cevabı aldıktan sonra Sökeli Ali Efe’ye he- men Denizli’den Goncalı’ya hare- ket etmesi emrini vermiştir. 74 Görüşme esnasında Sökeli Ali Efe iddialara açıklama getirmeye çalışmış ise de, Demirci Efe’nin açıklamalara ikna olmadığı an- laşılmaktadır. Sökeli Ali Efe’ye “yanındakilerle birlikte hemen” Denizli’den Goncalı’ya hareket et- meleri emrini vermesi başka türlü açıklanamaz. Demirci Mehmet Efe’nin şehirdeki gerginliğin far- kında olarak Kuva-yı Milliye ile muhalifleri karşı karşıya getirmek istemediği ve tatsızlık yaşanması- nın önüne geçmek için bu şekilde hareket ettiği düşünülebilir. 3-Sökeli Ali Efe ile Mahiyetinin Goncalı’ya Hareketi ve Yaşanan Üzücü Olaylar Sökeli Ali Efe, Demirci Efe’den al- dığı emir gereği Goncalı’ya dön- me hazırlıklarına başlamıştır. Sökeli Ali Efe müfrezesinin hükü- met önünde toplandığı bir sırada, askerlik şubesi ile tabakhaneye kadar olan İstasyon Caddesi üze- rinde daha önce adı geçen heye- tin kışkırttığı silahlı tahminen 100 kişi toplanmıştır. İçlerinden ba- zıları “Artık bu millet ne Kuva-yı Milliye, ne de zabit görmek ister, bunlar def olup gitsinler” gibi söz- ler söylemişlerdir. Durumun çok nazik olduğu bir sırada Sökeli Ali Efe, Denizli’den ayrılmak için is- tasyona doğru hareket etmiştir. 75 Bir kısım Denizlililerden oluştuğu anlaşılan silahlı grubun başın- da Eski Denizli Tabur Komutanı Emekli Binbaşı İbrahim Namık Bey vardır. 76 Sökeli Ali Efe telgrafhanede bu- lunduğu sırada, Jandarma Ta- bur Komutanı Hamdi Bey oraya gelmiş ve halkı göstererek: “Efe bu hal ne olacak?” demiştir. Efe de: “Silahlarımızı teslim edelim, ta ki halk bizden ürkmesin. Bizi Jandarmalar Maarif Hanına gö- türsünler, oradaki eşya ve arka- daşlarımızı alıp Goncalı’ya gide- ceğiz.” demiştir. Sökeli Ali Efe’nin istekleri kabul edilerek yerine ge- tirilmiştir. 77 Efelerin silahlarını omuzlayan iki jandarma arkada, Sökeli Ali Efe ve kızanları önde yola koyulmuş- lar, halktan bir kısmı çok geriden yolun iki tarafından durumu ta- kip etmişlerdir. 78 Saat 10.00 sıra- larında, müfreze silahsız olarak istasyona doğru ilerlerken, Tabak- hane Sokağına gelindiğinde (Bu- günkü Pamukkale Kaymakam- lığı’nın üst tarafındaki otopark) bir binanın penceresinden bir kişi ateş etmiştir. Bunun arkasından diğer kişiler de 15 dakika müddet- le müfrezeyi ateş altında tutmuş- lardır. Sökeli Ali Efe, Balyanbolulu KaraMustafa ve Kuyucak Gireniz Köyünden Mehmet Efe bu açılan ateş esnasında öldürülmüşler- dir. 79 Müfrezedeki Yüzbaşı Rıfat Bey, Tıklaç Mustafa, Mehmet ve Bahri adındaki kişilerde yara- lanmışlardır. Bu olaydan sonra Binbaşı Namık, Mutasarrıf Vekili Seyfi, Müdde-i Umumi Abidin, liva baytarı Denizli ahalisinden Ali Beyzade Nuri Efendi ve birta- kım kişiler hükümet binasına gel- mişlerdir. Orada Askerlik Şubesi Reisi Albay Tevfik Bey’e ve diğer- lerine bir kağıt imzalattıktan son- ra, orada bulunanlara; “Efendiler! Çekilmeyiniz. Millet istediğini yapmaya muktedirdir. Biz artık Kuva-yı Milliye v.s den bıktık. Her ne olursa olsun her kim gelirse gelsin, sokak ortasında gebertip laşesini köpeklere yedireceğiz.” demişlerdir. 80 Aradan yarım veya bir saat geç- tikten sonra Albay Tevfik Bey’den, 57. Tümen Komutanı Albay Meh- met Şefik Bey’e; “Vuku bulacağını arz ettiğim müessif hadise vukua geldi.” şeklinde telgraf gelmiştir. Telgrafta başka bir açıklama yer almamıştır. Fakat, bir süre son- ra Goncalı istasyonunda Albay Mehmet Şefik Bey ve Demirci Efe otururlarken yanlarına telaşlı bir tavırla gelen bir zeybek kızanı, “Efem... millet... bizi kırıyor” diye- rek bağırmış, onun peşinden ge- len diğer bir zeybek de: “Buraya (Goncalı’ya) gelmek için telgraf- haneden Sökeli ile çıktık... Elimiz- den silahları istediler... verdik. Yü- rürken üzerimize ateş ettiler. Kim kaldı kim vuruldu bilmiyoruz.” diye olayı anlatmışlardır. 81 Demirci Mehmet Efe hiddetle ayağa kalkıp; “imansızlar, mille- tin malına ırzına dokunursunuz Demirci Efe, 8 Temmuz sabahı telgraf makinası başına çağırdığı Sökeli Ali Efe’ye kızgın bir dille;“- Ben sizi oraya milletin malına, ırzına dokunmak için mi gön- derdim? ...bunları kim işlediyse senden isterim.” diyerek çok sert bir çıkışta bulunmuştur.