Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 67 (Ekim 2024)

30 CAFERSADIKABALIOĞLUEĞİTİMVEKÜLTÜRVAKFI cenabı hakkın rızasına aykırıdır. Fazla oluyorsun” demiştir. “Din namına” ve “Allahın emri” sözleri Demirci üzerinde beklenen etkiyi yapmıştır. Demirci, “ Şeyh Efendi, ben yeminimi yerine getirmek isterim. Şehri yakmaya, Denizli- lileri cezalandırmaya yemin et- miştim.” demiştir. Bunun üzerine Tahir Efendi: “Oğlum, şeriatta zor- luk yoktur. Her şeyin kolayı bulu- nur. Denizlinin mezarlığı da şehir sayılır. Oranın sakinleri şehirde bulunanlardan çoktur. Burasını ateşlediğiniz taktirde yemininiz yerine getirilmiş olur” demiştir. 100 Demirci, bu sözleri dikkate almış ve katliamı durdurmuştur. Gaz te- nekeleri Denizli’nin büyük mezar- lığına nakil olunarak, yaş ve kuru otlar ateşe verilmiş ve böylelikle Efe’nin yemini yerine getirilmiş- tir. Böylece Demirci’nin gireceği daha büyük vebalden kurtulması mümkün olmuştur. 101 7-Demirci Mehmet Efe’nin Denizli’de Kurduğu Hükümet ve Diğer Faaliyetleri Demirci Mehmet Efe bu olay son- rası adeta Denizli’ye hakimolmuş ve Denizli yönetiminde bir takım değişikler yapmıştır. Mutasarrıf vekilliğine Jandarma Komutanı Hamdi Bey’i getirmiştir. Ayrıca, muhasebe müdür vekili Hüseyin Efendi, muamelat müdürü İrfan Efendi, ambar memuru Saray- köylü Şeyh Tahir Efendi’nin da- madı Mehmet Efendi ile tahrirat kaleminden idare katibi Cevdet Efendi ile bir idare heyeti oluş- turmuştur. Bu heyet kesilenlerin gömülmesi, şehirde düzenin sağ- lanması, göçmenlerin yedirilip içirilmesi, barındırılması ve buna benzer işlerle uğraşmıştır. 102 9 Temmuz günü Demirci’nin De- nizli’de yaptıkları Tavas’ta duyul- muş, Denizlililer buraya göç ettiği için Tavas’a da bir baskın yapıl- masından korkmuşlardır. İlçe Kaymakamı Ali Rıza Efendi, Kö- pekçi Nuri Efe, Ahmet Çavuş Efeler bazı silahlıları da alarak 9-10 Tem- muz gecesi Tavas yolunu gözetim altına almışlardır. 103 Demirci Mehmet Efe, M. Kemal Paşa’ya bir telgraf çekerek: “De- nizlililer isyan etmişti. Gereken tedbir alındı. Asayiş ve emniyet temin olundu” demiştir. M. Kemal Paşa yaşanan olayı Meclis’teki konuşmasında “Denizli’deki yola getirme harekâtı, hiçbirimizin onaylayamayacağı bir biçimde gerçekleştirilmiştir.” sözleriyle ya- şandığı şekliyle onaylamadığını belirtmiştir. 104 E- Olay Sonrası Yaşananlar 1- Yaşanan Gelişmeler Albay Şefik Bey Denizli’de ya- şanan korku iklimini biraz olsun hafifletebilmek için Demirci Meh- met Efe ve emrindekileri yanına alarak tren ile Dinar, Isparta üze- rinden Eğirdir’e götürmüştür. 105 Al- bay Şefik Bey yerinde bir tedbirle Demirci Efe’yi bütün maiyeti ile birlikte 10 Temmuz günü Deniz- li’den uzaklaştırmıştır. Hep birlik- te trenle Goncalı - Dinar - Isparta güzergahı üzerinden Eğridir’e git- mişlerdir. 106 12 Temmuz’da Isparta’ya giden Demirci Mehmet Efe ve Albay Şefik Bey 14 Temmuz günü tekrar Denizli’ye dönerek bu kez, Deniz- li’de karargâhlarını kurmuşlardır. Denizli’de 15 gün kadar kalmış- lardır. Efelerin zulmü kısmen unu- tulmuş, şehirde hayat yeniden normale dönmüştür. Askerlik Şubesi Reis Vekili Binbaşı Nüzhet Bey’in 12 Temmuz’da 12. Kolordu Komutanlığına gönderdiği şifre telgrafta, 8 Temmuz Perşembe günü saat 01.00’de Albay Tevfik Bey’in Demirci Efe tarafından şe- hit edildiği bilgisi paylaşılmıştır. Fahrettin Bey de (Altay) aynı gün Müdafaa-i Milliye Vekaletine, Denizli’den gönderilen şifre telg- rafı aynen göndermiştir. 107 10 Temmuz’da, yani Demirci Efe ile Albay Şefik Bey’in, Denizli’den ayrıldıkları gün Tavas halkından bazıları Ankara’da Büyük Millet Meclisi Başkanı M. Kemal Paşa Hazretlerine “...Bizi efelerin şerrin- den kurtarınız.” şeklinde telgraf çekmişlerdir. M. Kemal, 12 Tem- 10 Temmuz’da, yani De- mirci Efe ile Albay Şefik Bey’in, Denizli’den ayrıldık- ları gün Tavas halkından bazıları Ankara’da Büyük Millet Meclisi Başkanı M. Kemal Paşa Hazretlerine “...Bizi efelerin şerrinden kurtarınız.” şeklinde telgraf çekmişlerdir. M. Kemal, 12 Temmuz’da bu telgrafa: “... iş’arınız kemali ehemmiyet- le nazarı dikkate alınmıştır.” şeklinde cevaplamıştır.