Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı | Sayı : 67 (Ekim 2024)

68 CAFERSADIKABALIOĞLUEĞİTİMVEKÜLTÜRVAKFI İşgalin kabul edilmeyeceği, fiili karşılık verileceği, bu mücadele- nin ‘mukaddes cihat’ olduğu ilan edilmiştir. İşgale karşı silahlı mü- cadele için hazırlıklar başlamıştır. Denizli merkezinde gösterilen bu tepki, Acıpayam, Çal, Sarayköy, Buldan, Çivril, Tavas ilçeleri başta olmak üzere şehrin tüm yerleşim- lerinde karşılık bulmuş ve destek- lenmiştir. 3. Millî Mücadele’nin teşkilatlı bir şekilde yürütülmesi için De- nizli ve ilçelerinde Heyet-i Milliye Cemiyetleri kurulmuştur. Denizli merkezde Ahmet Hulusi Efendi, Acıpayam’da Ahmet Refik Bey, Çal’daAhmet İzzet Efendi, Çivril’de Çorbacıoğlu Mehmet Ali Ağa, Sarayköy’de Ahmet Şükrü Efendi, Tavas’ta Cennetzade Tahir Efendi başkanlığında kurulan teşkilatlar, halkı bilinçlendirmiş, asker top- lamış, silah, at, gıda, giyecek, ilaç gibi cephedeki askerlerin tüm ihti- yaçlarını göndermiştir. 4. Gazi Mustafa Kemal Paşa ön- derliğinde başlatılan Millî Mü- cadele’nin her aşamasına Denizli halkı inanarak katılım sağlamış, fedakârca katkı koymuş ve elin- den gelen her türlü desteği ver- miştir. Kuvayımilliye’nin Köşk Cephesi, 24 Haziran1920tarihindeYunanişgal kuvvetlerinin çok güçlü ve teçhi- zatlı birlikleri karşısında bozulmuş ve düşmüştür. Bunun sonucunda Nazilli’deki Rumlar Denizli´ye teh- cir edilmişlerdir. Bu esnada Yunan kuvvetlerinin işgal ettiği bölgeler- deki halkın da önemli bir bölümü Denizli’ye göç etmiştir. Denizli’de artan Rum ve Ermeni nüfusun Is- parta Eğirdir’e gönderilmesi karar- laştırılmış ve bazı karşıt görüşlere rağmen uygulanmıştır. Denizli Olayı bu sürecin devamında ya- şanmıştır. Müftü Ahmet Hulusi Efendi, Rum ve Ermeni nüfusun Isparta Eğirdir’e gönderilmesi işini kendilerinin yapmak istediklerini Demirci Mehmet Efe’ye iletmesi- ne rağmen bu görüşü kabul gör- memiştir. Demirci, Rum ve Ermeni erkeklerinin toplatılması işini önce Yüzbaşı Rıfat ve Teğmen Fazıl Beylere vermiş daha sonra Sökeli Ali Efe’yi de görevlendirmiştir. Bu sırada Demirci’nin isteği ile Deniz- li mutasarrıfı Faik Bey Ankara’ya alınmış, Denizli’de idari bir boşluk yaşanmaya başlanmıştır. Bu boşluk şehrin eşrafı ve yöneticileri tarafından doldurulmaya çalışıl- sa da olumlu sonuç alınamamış- tır. Köşk Cephesindeki yenilgi, Yunan işgal kuvvetlerinin Sarayköy’e ka- dar gelmesi, işgal edilen bölgeler- deki Türklerin ve azınlıklarınDeniz- li’ye göçleri, mutasarrıfın ve bazı yöneticilerin görevden alınması Denizli halkında endişe yaratmış, bir kargaşa ortamı oluşmuştur. Bu ortamda Demirci Efe’nin görevlen- dirdiği Sökeli Ali Efe ve kızanlarının taşkın ve kontrolsüz davranışları ile halkınmalına ve kutsalına el uzat- maları, ayrıca Denizli’nin Yunan tarafından işgal edileceği dediko- duları Efe’nin kızanları tarafından halk arasına yayılınca kargaşanın boyutları büyümüştür. Çamlık bölgesinde Efe’nin kızanla- rının halkın mal ve namusuna el uzatmaları, şehirde eşraftan bazı ailelerin evlerine baskın verilip kıymetli eşyalarına el konulması halk ile Efe’nin kızanları arasında gerginlik oluşturmuştur. Bu ger- gin ortamın neticesinde halk ile Efe’nin kızanları karşı karşıya gel- miştir. Aklıselimve sözü dinlenir ki- şiler araya girip ortamı yatıştırmış- lardır. Sökeli Ali Efe ve kızanlarının jandarma eşliğinde tren istasyo- nuna götürülmesi kararlaştırılır, bu götürülme gerçekleştirilirken Tabakhane bölgesinde (bugünkü Pamukkale Kaymakamlığı’nın olduğu bölge) kim oldukları hak- kında çok farklı bilgilerin bulun- duğu birkaç kişi tarafından Efe ve kızanlarına ateş açılmış ve Sökeli Ali Efe ve sayısı tam bilinmeyen 3-4 (bazı kaynaklar 6-7 kızan ol- duğunu aktarır) kızan öldürülür, bir kaçı yaralanır. Burada dikkati çeken husus kalabalık içinde Efe ve kızanlarından başkasının yara dahi almamış olmasıdır. Yani he- def olan kişilere çok dikkatli ateş edilmiş ve kalabalıktaki diğer ki- şiler önemli bir zarar görmemiştir. Demirci ile birlikte Denizli’ye gelen Teğmen Şevki Bey, hükümet konağına gide- rek asayişi temine geldiği gerekçesi ile kalabalığı dağıtmıştır. Aynı saatlerde istasyonda bulunan De- mirci ve kızanlar, Sökeli’nin öldürülmesi ile ilgili kızan- larından bilgi almışlar ve arabayla İstasyona geti- rilen Sökeli Ali ve 2 kızanın cenazesini gördüklerinde müthiş bir öfkeye kapılmış bu sırada Askerlik Şubesi Reisi Miralay Tevfik Bey De- mirci Mehmet tarafından başından vurularak öldürül- müştür.