Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı

derecede çökük insanlar, sakin ve

usludurlar. Bu, öküz tipine uygun-

dur. Çünkü, insan hüzünlenince, aşırı

duygulanmadan dolayı gözleri nem-

lenir ve buğulanır.

Alnı aşırı derecede büyük olan-

lar, ağır kanlıdırlar ve bunlar, olaylar

karşısında fazla duygulanmayan,

soğuk sayılabilecek kimselerdir. Bu,

öküz tipine uygundur. Alnı büyük

olanlar, hassas ve anlayışlı, yani ince

duygulu insanlardır. Bu, köpek tipine

uygundur. Alnı, düzgün bir kare şek-

linde olanlar ise, alçakgönüllüdürler

.S. 88 ile 144 yılları arasında

yaşamış bulunan, ünlü filo-

zof (düşünür) Polemon; İmparator

Hadrianus zamanında hayatını sür-

dürdüğü Denizli-Laodikya’da açtığı,

Anadolu’nun ilk Diksiyon ve Hitabet

(Güzel Konuşma Sanatı) Okulu ile

tanınmıştır.

Öte yandan, Fizyognomi (Yüz ve

Beden Okuma Sanatı) adını taşıyan

eseri ile ünü daha da artmıştır. O ka-

dar ki, Batılı tarihi kaynaklarda “Po-

lemon of Laodikya”, yani “Laodikyalı

Polemon”olarak şöhreti, Atina ve

İtalya’dan, Asya içlerine kadar ya-

yılmış; sonuçta Denizli-Laodikya’da,

dünyanın değişik bölgelerinden ge-

len birçok öğrenci yetiştirmiştir.

Kaynakların bildirdiğine göre; gü-

zel ve etkileyici konuşması, kendine

olan güveni ile birleşen Polemon;

bu çerçevede, gözdesi olduğu İm-

parator Hadrianus ile kendisini eşit

sayacak kadar işi ileriye götürmüş

ve böylece kibirli, gururlu bir kişilik

sergilemiştir.

Onun, “Fizyognomi” adı verilen

yüz ve beden okuma sanatı etrafın-

da da hayli çalışmalar gerçekleştir-

diği bilinmektedir. Temelde, bu ke-

limenin anlamı, eski ifadesiyle “ta-

biat kanunu”; yeni söyleyişle, “doğa

yasası”dır. Bu çerçevede, doğanın

belli kurallarına uyarak, yani başın,

yüzün ve giderek vücudun, bedenin

yaratılışa bağlı biçimlenişine göre,

o kimsenin karakteri, mizacı, huyu

arasında bir ilişki kurmak mümkün-

dür.

Özellikle baş, insan tipoloji-

si (insanın karakterini, tipini, ruh-

sal özelliklerini) belirleme ve ayırt

etme yöntemi açısından, en önemli

merkez konumundadır. İşte bu anla-

yış, Polemon’un üzerinde dikkat ve

özenle durduğu, çalışmalar gerçek-

leştirdiği Fizyognomi biliminin de,

özünü oluşturur.

Fizyognomi’nin sistemli olarak, il-

kin eski Çin kültüründe ele alındığını

ve yüzyıllar içinde geliştirildiğini çe-

şitli kaynak belgelerden öğreniyoruz.

Buna göre, Çinliler insanların beden

ve yüz şekillerine göre, karakterlerini

tespite yönelmişler ve hayli başarılı

sayılabilecek sonuçlara ulaşmışlar-

dır.

Bu konu, antik Yunan filozofları-

nın da ilgisini çekmiş ve Aristo başta

olmak üzere bazı ilkçağ düşünürleri,

Fizyognomi hakkında çeşitli çalış-

malara yönelmişlerdir.

İşte Polemon, Akdeniz havzasın-

da Aristo’nun başlattığı söz konusu

bu Fizyognomi çalışmalarının, De-

nizli-Laodikya’da önde gelen uygu-

layıcı temsilcisi olmuştur. Böylece,

insanların beden, baş ve yüz şe-

killerinin; karakter açısından, yani

onların sergiledikleri kişiliklerinin,

mizaçlarının, ruhsal yapılarının ve

hatta bu bağlamda, kendilerini ba-

sıl bir geleceğin beklediğinin ortaya

konulması bakımdan, büyük önem

taşıdığını vurgulamıştır. Öte yandan,

her karakter ve her tip insan, -taşı-

dığı benzerlik açısından- bir hayvan

modeli ile özdeşleştirilmiştir.

Buna göre; sözgelimi dudakları

ince ve ağız kenarları gevşek görü-

nüşlü olan insanlar, mütevazı, alçak-

gönüllü kimselerdir. Bu, aslan tipine

uygundur. Burun deliklerinin üst çev-

resi kalın olanlar, iyi kalplidirler. Bu,

öküz tipine uygundur. İnce olanlar

ise, huysuz ve hırçındırlar. Bunlarla

arayı yapmak, geçinmek, uyum sağ-

lamak oldukça zordur. Bu da, köpek

tipine uygundur. Düz ve kalkık bu-

runlu kimseler ise, şehvetli ve ihti-

raslıdırlar. Bu, geyik tipine uygundur.

Gözlerinin altı şişmiş ve torba

şeklini almış kimseler, alkoliktirler.

Bunlar, aynı zamanda uyumayı da

çok seven kimselerdir. Bu, maymun

tipine uygundur. Büyük gözlü olan-

lar, tembeldirler ve bu da, öküz ti-

pine uygundur. Gözleri çok büyük ve

çok küçük olmayıp orta büyüklükte

olanlar ise, asil bir karaktere sahip

seçkin kimselerdir.

Çukur gözlü insanlar, gaddar,

yani acımasızdırlar. Bu, maymun ti-

pine uygundur. Gözü hafiften çö-

kük olanlar, alçak gönüllüdürler. Bu,

aslan tipine uygundur. Gözleri aşırı