30 / 94
ANTİK DÖNEM'İN ÜNLÜ TARİHÇİSİ
VE ŞİFRELİ YAZIŞMA SİSTEMİNİN
KURUCUSU POLYBIUS
M
Ö 203-120 yılları ara-
sında yaşamış bulunan
antik dönemin ünlü
tarihçisi, düşünce ve bilim adamı
Polybius, Hz. İsa'dan 150 yıl önce-
sinde Laodikya antik kenti üzerin-
deki araştırmaları ve bu yoldaki ça-
lışmalarıyla Denizli'ye hizmet eden
bilim adamları arasında şükranla
anılmaya değer niteliktedir.
"The Histories" adlı eserinde He-
lenistik dönem tarihini anlatmış ve
ayrıca devlet yönetimi konusu etra-
fında çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Gerek yaşadığı yıllarda, gerekse çok
sonraki dönemlerde bile düşünce-
leri hayli ilgi uyandıran ve büyük
takdir toplayan Polybius, 18. yüzyıl
ünlü Fransız düşünürü ve hukukçu-
su Montesquieu (Monteskiyö)'nün
"The Spirit of the Laws" (Kanunla-
rın Ruhu) adlı tanınmış eseri üze-
rinde de etkili olmuştur.
Öte yandan, antik Yunan'da, askeri
ve ticari açıdan gizlilik gerektiren
haberleşmelerde kullanılmak üzere,
"Polybius Dama Tahtası" adıyla bi-
linen ve şifreleme tekniklerini konu
edinen sistemi kurup, geliştirmiştir.
Böylece yazılı metin şifrelemeyi,
yani herkesin okuyup anlayamaya-
cağı gizli birtakım işaretlerle yazı
yazma metodunu ve buna bağlı ola-
rak üstü kapalı, gizli haberleşme
usulünü ilk bulup kullanan da Poly-
bius olmuştur.
Dolayısıyla geçmişte ve günümüz-
de hâlâ geçerliliğini koruyan şifreli,
yani anlamı bilinmeyen birtakım
sembolik işaretlerle gerçekleştirilen
gizlilik dereceli hemen bütün ha-
berleşmelerin temelinde Polybius'un
bu yoldaki çalışmaları, emeği büyük
önem ve değer taşımaktadır.
"Polybius Dama Tahtası"nın
Çalışma Sistemi
Alfabenin şifre harflerini üzerinde
toplayan ızgara şeklinde bir tablo-
dan oluşur. Burada her harf, satır ve
sütunda yer alan -yani yatay ve di-
key olmak üzere- iki sayıya dönüş-
türülür. Söz gelimi; (A) harfi için
(11), (B) harfi için (12) sayısı olmak
üzere, her harf bir sayı ile eşleşerek
gösterilir.
Ancak, bu tabloda her sayı tek bir
harfi işaret ettiğinden dolayı ve bu
Resim 1 Laodikeia kazılarında ortaya çıkartılan yapılar: Suriye Caddesi ve kuzeyinde yer alan
Tapınak A ve S. Severus Çeşmesi
Resim 2 Polybius heykelinin baş kısmı
da yazının çözümünü kolaylaştıra-
cağı için, Polybius'un buluşu önemli
kabul edilmekle birlikte, şifreleme
tekniği açısından sakıncalı bulun-
28