Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı

yılı ve İmparator Focas Dönemi’nde

(MS 602-610) yaşanan depremler

ile birlikte doğu yöne, cadde tabanı

üzerine sütun ve ayaklar üzerinde

yer alan tuğla kemerleriyle birlikte

yıkılmıştır. Çalışmalara Batı Por-

tik’te tahrip olan stylobatın onarıl-

ması işlemiyle başlanmıştır. Mevcut

haliyle cadde tabanından 0.43-0.52

m arası değişen yüksekliğe sahip

tek basamak ile çıkılan portik sty-

lobatı devşirme traverten bloklar-

dan

oluşturulmuştur. Restorasyon

çalışması sırasında stylobat blokla-

rı arasında zamanla bağlayıcılığını

yitiren özgün harç temizlenmiştir.

Yeniden orijinaline uygun analizi-

ne göre hazırlanan kireç ve elenmiş

kumlu harç ile derzlemeleri yapıl-

mıştır. Stylobatın sağlamlaştırılma-

sının ardından portiğe ait dikey ve

yatay mimari malzemelerin demo

aşamasına geçilmiştir.

Stadyum Caddesi’nde Batı Por-

tiğe ait son düzenlemede 23 adet

devşirme mimari blokdan yapılan

impost kaidelerinin in-situ halde

olduğu görülmüş, 6 traverten aya-

ğın bloklarının yerleri portik üze-

rindeki izlerinden ve yıkılma açıları

dikkate alınarak tespit edilmiştir.

Alanda ortaya çıkartılan 23 adet

kaideye ait 14 adet monolit sütunun

11 adeti tam, 3'ü ise farklı şekiller-

de yıkılmaya bağlı ve daha sonraki

dönemlerde alanın taş ocağı olarak

kullanılmasından kaynaklı olarak

parçalar halinde ele geçirilmiştir.

Düşme pozisyonlarına ve portik

üzerinde yer alan izlerine göre öz-

gün yerleri tespit edilen mimari

bloklar ayağa kaldırılmadan önce

blokların görünen yüzlerindeki kı-

rık parçaların bulunabilenleri ana

gövdeye yapıştırılmıştır. Parçaların

birleştirilmesinde epoksi ve aerosol

ile hazırlanan yapıştırıcı kullanıl-

mış olup ana parçaların birleştiril-

mesinde paslanmaz krom çelikten

0.55x0.60, 0.80x0.90, 0.75x0.92 m değişen ölçülerdedir.

İki ucu 90° kıvrık olan kenetlerin uzunlukları muhtelif, kıvrık uçların uzunlukları ise ortalama 5 cm’dir. Kenetler yuvalara yerleştirildikten sonra üzerlerine eritilmiş kurşun dökü-

lerek sabitlenmiştir.

dübeller atılmıştır. Monolit sütun-

larda önce demo çalışması yapıl-

mış olup sonrasında alt, üst ve orta

kısımlarında yer alan, orijinalde

demir+kurşun ile birleştirilen dört

köşeli dübeller, yine orijinalinde ol-

duğu gibi 2,0x2,0 cm ebatlarında,

duruma göre ise farklı uzunluklarda

krom çelik ve kurşun ile kuzeyden

güneye doğru tek tek sabitleme iş-

lemlerine geçilmiştir. Benzer işlem

traverten ayakları oluşturan kesme

dikdörtgen blokların da buluntu

pozisyonuna göre orijinal yerlerine

konularak önce demo ve sonrasında

sabitleme çalışmaları şeklinde ya-

pılmıştır. Demosu yapılan dikey ta-

şıyıcı elemanların başlık ve kaideleri

ile birlikte toplam yüksekliklerinin,

depreme bağlı ve yolun eğiminden

kaynaklı olarak 3.0 m ile 3.40 m

arasında değiştiği görülmüştür.

Alanda yapılan sabitleme işlem-

lerinde 11 adet sütunun gövdeleri

altında bulunan donatı yuvası-

na 0.15 m uzunluğunda, 2,0x2,0

cm ebadında kare krom çelikler

7.5 cm olarak kaide ve sütun alt-

larına kurşun ile sabitlenmiş-

tir. Bazı kaidelerde ise epoksi ve

katalizörle hazırlanan yapıştırıcı

kullanılmıştır. Kalan 3 adet sütun

gövde parçasında ise düşmenin et-

kisiyle kırılan ve zamanla çeşitli

etkenler sonucunda yok olan ek-

sik parçaları pantograf (orijinal

bloğun eksik kısmının kalıplama

yöntemiyle özgün malzeme ile ta-

mamlanması tekniği) ile tamam-

lanıp diğer sütunlara uygulanan

restorasyon yöntemi benzer şekilde

bunlara da uygulanmıştır. Portik

stylobatı üzerinde yer alan ve sü-

tunların arasına yerleştirilmiş olan

3 adet traverten ayakta ise dikdört-

gen bloklar orijinaline uygun ola-

rak krom çelik kenetler

ile birbi-

rine tutturularak derz aralarına ise

analizine göre hazırlanan harç ile

terazileme işlemi yapıldıktan son-

ra sabitleme çalışmasına geçilmiş-

tir. Sütunlar ve traverten ayakların

bazılarında yer alan toprak boyalı

yazıtların üzeri doğa koşullarına

karşı koruma sağlayan funcosil adı

verilen şeffaf bir koruyucu madde

ile kaplanmıştır. Böylece korunmuş

durumda bulunan 14 adet sütun

ile 3 adet traverten ayağın anasty-

losis esaslı restorasyon çalışması

tamamlanmıştır.

Resim 8 Stadyum Caddesi Batı Portik sütun ve kemerlerinin doğu yöne cadde

tabanı üzerine yıkılmış hali ve sütunlarda yapılmaya başlanan demo çalışmaları