17 / 94
Resim 23 Traian Nymphaeumu su dağıtım terminali, kuzey ve batısında yer alan mekânların
kazı sonrası görünümü
Resim 24 Traian Nymphaeumu su dağıtım terminalinde geç dönemde yapılan pişmiş toprak künk sistemi
Terminali ile bağlantılı olarak MS
4.-7. yy’a kadar kullanım görmüş ol-
duğunu göstermektedir.
Değerlendirme: Traian Nympha-
eumu ve Meydanı MS 1. yy’dan
itibaren uzun süre kullanım görmüş
önemli alanlardan biridir. Yazıtları
ve heykel grubuyla tam tarih verebi-
len bu anıtsal çeşme kentin yaşadığı
dinsel ve kültürel süreçlerde çeşitli
değişimler göstererek kullanılmaya
devam etmiştir. Anıtsal Çeşme’nin
İmparator Traian Dönemi’ndeki ilk
kullanımında; batı portik sonunda
çeşmenin kuzeydoğu köşesinde ve
simetriği olan kuzeybatı köşesinde
üst kısmı kemerli olan birer, doğu
ve batı yanında dikdörtgen birer ve
meydana bakan parapet önünde bir
olmak üzere beş adet çeşme yer al-
mıştır. MS 4. yy’da Hıristiyanlığın
yayılmasına bağlı olarak meydana
bakan parapet ve babaları ile doğu
yanda Stadyum Caddesi üzerinde
yer alan çeşmenin parapetleri üze-
rine haçlar kazınmıştır.
MS 4. yy’ın ikinci yarısından itiba-
ren ise Atriumlu Yönetici Binası ve
Meydanın öneminden dolayı anıt-
sal çeşme eksedraya dönüştürülmüş
olup bu dönemde doğudaki havuz
ile batı portik sonundaki havuz
kullanılmaya devam etmiş bunun
yanında batıda yer alan çeşme kal-
dırılmış ve bunun yerine Batı Cad-
desi’nin meydana açılan ve kemerli
giriş kapısı olan ayakların (kuzey ve
güney ayaklar) batı önüne birer çeş-
me yapılmıştır. Bu safhada hazne
kısmına gelen ve iki yana dağıtım
yapan kanalların önü çay taşı tuğ-
la kırıntılı harçla kapatılmıştır. Bu
dönem uygulamasının diğeri ise ku-
zeyde yer alan su haznesi küçük bir
dağıtım terminaline dönüştürüle-
rek ana duvara bitişik iki künk ile su
hem çeşmelere hem de batı ve doğu
dağıtım sistemiyle diğer alanlara su
aktarımı yapmıştır. Anıtsal çeşme-
de yapılan uygulamalar MS 494 yılı
depremine kadar küçük değişiklik-
lerle devam etmiş olup çeşme bu ana
depremde tamamen yıkılmıştır. Bu
durumda anıtsal çeşme MS 113/114
ile 494 yılına kadar değişiklikler-
le kullanılmaya devam edilmiş-
tir. Ancak apsidal ana havuz MS
113/114 ile MS 4. yy’ın ortalarına
kadar hizmet vermiştir. Buna göre
MS 113/114 yılına tarihlenen Anıt-
sal Çeşmenin orijinal kullanımında
görülen basınç tankı, su haznesi,
traverten kemerli çeşmeler, apsidal
planlı havuz ile havuzun doğu ve
batı duvarlarına bitişik olarak ya-
pılmış dikdörtgen formlu havuzla-
ra, apsidal planlı çeşmenin önünde
yer alan havuza su ulaştıran siste-
min, ikinci
kullanım evresinde bazı
değişimler göstererek devam ettiği
anlaşılmış
tır.
15