14 / 64
BEYCESULTAN
KAZILARI
B
atı Anadolu'nun en büyük
höyüklerinden biri olan
Beycesultan, Denizli ili
Çivril İlçesi’nde, ilçe merkezinden
5 km güneybatıda, Çivril-De-
nizli karayolunun hemen sağında
yer alır (Res. 1). Adını, üzerinde
türbesi bulunan Anadolu Alpere-
ni Beyce Sultan’dan alan höyük,
doğu-batı yönünde yaklaşık 800
metre çapında olup ova seviyesin-
den itibaren 25 metre yüksekliğe
sahiptir. Yukarı Menderes Havza-
sı gibi stratejik bir coğrafi bölgede
bulunan yerleşim yerinde ilk kazı
çalışmaları, 1954 yılında Ankara
İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adı-
na Seton Lloyd tarafından baş-
latılmıştır. Bölgenin tarih öncesi
çağlarını araştırmayı ve özellikle
M.Ö. 2. Binyılda Hitit ve Mısır
yazılı kaynaklarında sözü geçen
ve Batı Anadolu'da yer aldığı dü-
şünülen Arzawa Ülkeleri ile ilgili
belgelere ulaşmayı amaçlayan bu
kazı çalışmaları, 1959 yılında her-
hangi bir yazılı belgeye ulaşılama-
dan sonlandırılmıştır. Söz konusu
çalışmaları sonucunda, yerleşimde
Geç Kalkolitik Çağdan (M.Ö.
4300) başlayıp Geç Tunç Çağ so-
nuna kadar (M.Ö. 1200) kesinti-
siz devam eden 40 kültür tabakası
tespit edilmiştir.
Bu çalışmalar sırasında yerleşimde
ilk iskânın başladığı Geç Kalko-
litik Çağ'a ait tabakalar, oldukça
dar bir alanda araştırıldığından
dönemin kültürünü anlamamıza
yarayacak kadar veri elde edileme-
miştir. Bu döneme ait tabakalarda
yalnızca megaron planlı yapıların
varlığı ve bu yapıların içlerinde
ocakların, kilden sekilerin ve si-
loların bulunduğu tespit edilebil-
miştir. Erken Tunç Çağ olarak
adlandırılan M.Ö. 3. bin yıllarda
Anadolu, Suriye ve Mezopotam-
ya arasında gelişen ticari ve siyasi
ilişkilerin oluşturduğu etkileşim
ve zenginlik, tüm Anadolu'daki
yerleşimlerde olduğu gibi Beyce-
sultan'da da etkisini göstermiştir.
Kazılarda tespit edilen mermer
idoller, tunçtan yapılmış eserler
ve çarkın seramik yapımında kul-
lanılması bu ilişkilerin gösterge-
si olmalıdır. Bu dönemle birlikte
Beycesultan'da tapınaklar inşa
edilmeye başlamıştır (Res. 2). Batı
Anadolu'da ilk tapınak örneklerini
oluşturan Beycesultan tapınak-
ları genel olarak önde kutsal oda
ve arkada rahip odasından oluşur.
Kutsal odada kilden steller, tanrı-
yı sembolize eden çift boynuzlar
ve bunlara bitişik daire şeklinde
kilden sunaklar yer alır. Duvarlar
boyunca kilden sekiler, silolar, çok
sayıda sunu ve ayinlerde kullanıl-
dığı anlaşılan çanak çömlekler,
tapınak odaları içinde tespit edilen
buluntuları oluşturur.
Batı Anadolu'nun genelinde ve
Beycesultan'da Erken Tunç Çağ-
larda görülen bu zenginliği ve
Prof. Dr. Eşref ABAY / Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi
(Res. 1) Beycesultan Höyüğün Genel Görünümü
12