31 / 44
de portakal alır ya da ayakkabıyı
portakalla değiştirirlermiş.
Usta-Çırak ilişkisi
Geleneksel el yapımı ayakkabı-
cılıkta her yaş grubundaki insanın
yapabileceği bir şey vardır elbette
ama iyi bir usta olabilmek için mut-
laka daha çocukken bir ustanın ya-
nında işe başlamak gereklidir. Eski
dönemlerde çırak bulmak çok ko-
laydır. Usta, çırak aramaz, çocukla-
rın ana babaları gelip oğlunu yanına
çırak olarak alması için ustaya yal-
varırlarmış. Çocukluk döneminden
sonra, bir çırağın usta olabilmesi için
en az dört sene ustasının yanında
çalışması gereklidir, usta sabah işe
başlarken önlükleri takmadan önce
bir dua okur; bu duayı bilmiyorsa
çıraklarla beraber besmele çekerler
ve ondan sonra önlükleri takarak işe
başlarlarmış. Dört senenin sonunda,
usta, çırağının yetiştiği kanaatine
varırsa ona, 5-6 çift ayakkabı kalıbı,
çekiç ve benzeri eşyalar verir, onun
için mevlit okutur, çırak ustasının eli-
ni öper ve usta “Başın bunar ayağın
göl olsun” diyerek ona izin verirmiş.
Ayrıca yakın zamana (15-20 sene
öncesine) kadar çıraklıktan ustalığa
geçişte peştamal bağlama törenleri
de yapılırmış. Çıraklar usta olduktan
sonra isterlerse dükkân açarlar, is-
terlerse bir ustanın yanında çiftbaşı
olarak görev yaparlarmış. Çiftbaşı
demek, diktiği ayakkabıya göre para
almak demektir.
Bu alanda çokça çırak yetiştiren
ve ayakkabıcılığın bu bölgede geliş-
mesine yardımcı olan belli başlı us-
talar da şunlardır: Omar Usta (Üm-
mülerin Omar), Veli Usta (Guru Veli),
Candan Hasan Usta, Kemal Özkan,
Alırza (Alirıza) Usta, Ahmet Kavcar,
Hacı Durmuş Özyurt, Hüseyin Cura
(Çavuş). Bu isimleri çoğaltabilmek
elbette mümkündür.
Eski ustaların beyanına göre
ayakkabı için en iyi deri 2-3 yaşla-
rındaki erkek dana derisidir. Çünkü
dana derisinin yüzeyi pürüzsüz olur.
Hayvan yaşlandıkça deri darbeler
aldığı için yüzeyi çizikli olur. İnek de-
risi biraz gevşek olduğu için tercih
edilmemiştir. Kadın ayakkabıları için
ise yumuşak olduğundan dolayı keçi
ya da buzağı derisi kullanılmaktadır.
Ayak sağlığı için en uygun deri keçi
derisidir. Keçi derisi genellikle yeme-
nilerde ve erkek ayakkabılarında iç
astar olarak kullanılmaktadır.
Günümüzde Yeşilyuva’da
ayakkabıcılık
Yeşilyuva’da ayakkabıcılığın gü-
nümüzdeki durumuna bakacak olur-
sak aslında hiç de küçümsenmeye-
cek bir tablo ile karşılaşırız. Bu küçük
kasabada yılda 3 milyon çifte yakın
ayakkabı üretilmekte ve bunların 36
bin çifti Almanya, Hollanda, İngiltere
ve Fransa gibi ülkelere ihraç edil-
mektedir.
Burada birçok yere göre farklı
bir uygulama vardır. Buradaki ima-
latçılara göre Çin malı deriler yoğun
kimyasal maddeler kullanılarak üre-
tildiği için, onlardan yapılan ayakka-
bılar ayakları kokutmakta, ayaklarda
mantar üremesine sebep olmakta
29