köylü genci, ertesi sabah arkadaş
çevresinin ilgisini üzerinde topla-
mayı başarmış parlak öğrenci! Bir
taraf, öteki yanına her zaman ayna
tutmuş olmalı. Hatıralara ve başka
bilgilere dayanarak, bu yansıtmanın
uzun yıllar onun yaşam tarzında iç
içe geçmiş kent ve kırsal kültür kim-
liklerini bir arada tuttuğu söylene-
bilir. Kim bilir, yaşamı boyu sergile-
diği tüm otoriter gösterişine rağmen
hümanizması güçlü biri olmasının
altında yatan etkenlerden biri de bu
çelişkileri, neden olmasın?
Özel Anılarda Resmi Tarihin İzi
Hulusi Oral, 1914 sonbaharında
askere alındı. 1915 Şubat ayında
askerlik eğitimi tamamlanıp birli-
ğine teslim olmaya giderken, henüz
çok gençti. Yaşı büyütülmüştü, 20
yaşında takım komutanıydı. Conk-
bayırı’nda, Seddülbahir’de savaştı.
Yaralandı. Tedavi olup geldi, yeni-
den Çanakkale siperlerinde savaşa
katıldı. Bu kez hastalandı ve tebdil-i
havayla Denizli’ye döndü. Birkaç ay
sonra İstanbul’a gidip askeri birliği-
ne katıldı. Erzurum cephesine gitti.
Ruslara karşı mevzi savaşı verdi.
Halep’e, oradan Şam’a geçti. Niha-
yet İngilizler ile göğüs göğüse çatış-
mada esir düştü. 22 ay Mısır’da esir
kaldı. Esaretinde Fransızca öğrendi,
Fransız kültürünü tanıdı.
9
Dönü-
şünde Anadolu kongreleri tamam-
lanmış, Ankara’da fiili bir hükümet
kurulmuştu. Ankara’ya davet edil-
9- Bu yılın başlarında çıkan yangında hayalete dönen Hulusi Oral Konağı’nın Kuzey Afrika-Fransız karma mimarisinden esinlenme olduğu konuya duyarlı pek çok mimarın
ortak görüşü. Torunu H. Teoman Oral, dedesi Hulusi Oral’ın evin planlarını hazırlamadan önce Fransa’ya gidip bazı çizim örnekleri yaptığı veya yaptırdığını söylemişti. Fransız
kültürüne ilgisinin esaret yıllarından kaldığı aile tarafından da ifade ediliyor.
10- Türkiye’nin ilk Enerji Bakanı. 1961’de girdiği parlamentoda beş dönem CHP milletvekilliği yaptı. İsmet İnönü’nün ‘prens’lerindendi.
di. Konya’da asker eğitimine tayin
oldu. Burada 1922 yılına kadar kal-
dı. Kurtuluşa yakın günlerde birliği
ile Antalya’ya, kurtuluş günlerinde
İzmir’e ulaştı. Bir süre orada kaldı,
çocukluğunda Denizli İdadisinde
okurken evlerinde kaldığı ev sahi-
binin kızıyla Bornova’da yeniden
karşılaştı. İhtimal gönül ilişkileri
de bu sıralarda başladı. Terhis olup
Denizli’ye döndü. Bir süre sonra
okula dönmek istedi. Babaannesi-
nin 500 liralık muazzam desteğiyle
hukuk eğitimini 1924 yılında İstan-
bul’da tamamladı. Mecburi hizmet
için Muğla’ya tayin oldu. Ardından
Buldan’a geldi, mahkeme azalığın-
da mecburi hizmetini tamamladı.
Bu arada, İzmir Bornova günlerin-
den beri devam eden gönül ilişkisi
evlilikle sonuçlandı. İlk oğlu Hü-
dai Oral
10
Buldan’da doğdu. İkin-
ci oğlu Denizli’de doğdu, kendisi
Buldan’daki mahkeme üyeliğinden
istifa edip Denizli’ye taşındı ve ser-
best avukatlığa başladı.
Özetlediğimiz bölüm, Hulusi
Oral’ın yaşamının en fırtınalı yıl-
larıydı. Aslında olağandışı demek
gerek. Ama o dönem hangi hayat
olağan akışında seyretti ki? Her kişi
kendi öyküsünün kahramanıydı.
Ama gerçekten kahramandı!
Hulusi Oral yaşadığı serüvenin
bu bölümünü anlatırken toplumsal
bağlamı konusunda kaygısız bir
portre çizer. Bir-iki yerde Atatürk ile
Çardak - 5 Eylül 1960
Hüdai Oral
27
Denizli İdadisinde
sınıf birinciliği ile
başlayan, İzmir’de
kaybolan sınav
dosyasını bulan
hademe Simon
Efendi’nin gayretiyle
önü açılan eğitim
yılları, İstanbul’da
hukuk okumaya
uzanır.