Cafer Sadık Abalıoğlu Eğitim ve Kültür Vakfı

kullanımdan aşınmıştır ve kazınmış

haçlar mevcuttur (Resim 25).

Mezar Kilisesi de X. yy’da başka bir

depremle ağır tahribata uğramıştır

ve yeniden inşa edilmemiştir; XI.

yy’da açık kalmıştır ve özellikle ana

nefte Havari’nin mezarının yakına

gömülme ayrıcalığına sahip hıristi-

yan cemaatin önde gelenlerinin gö-

müldüğü ad sanctos bir mezarlık ge-

lişmiştir

. Bu dönemde, Kilise’nin

ana nefinde yan duvarlar boyunca

küçük mezar anıtları sıralanmıştır,

böylece ortada tek üstü kapalı alan

olan kuzey yandaki pastophorionun

içine oyulmuş bir koridor oluşmuş-

tur. Bu alanda iki sütunlu templon-

lu küçük bir kilise yapılmıştır, haç

motifleriyle süslü yuvarlak motifler

taşıyan devşirme mermer levhalarla

kapatılmıştır. Onun önünde aynı

nefin batı yarısı bir avlu gibi açık

alan olarak kullanılmıştır, diğer ya-

pılardan alınan devşirme mermer

levha döşemelidir, X ve XI. yy’lar

arasına tarihlenen küçük bir kilise-

nin önünde inananların toplandığı

alandan, ana nefin içindeki mezarlar

bölgesini ayırmaktadır (Resim 26)

XII-XIII. yy’lar hıristiyanlar tara-

fından kompleksin kesin olarak terk

edildiği dönemdir; bu dönemde, ka-

lıntıların içine yarı göçer Selçuklu

Türkleri’nden bir grup yerleşmiştir,

yapının yıkılmamış kısımlarındaki

barınak olabilecek bölümlerini kul-

lanmışlardır

. Mezarın taş eğimli

çatısı yerinde korunageldiği için

mükemmel bir barınaktı ve içinde-

ki traverten sekiler yatak odası ola-

rak kullanılabiliyordu; onun önüne

Kilise’nin yıkıntısından aldıkları

malzemelerle duvar inşa ederek kü-

çük bir giriş mekanı oluşturdular

Resim 27 Kilise’nin içindeki Selçuklu yapıları; sağda Mezar’ın sol tarafı

Resim 28 Selçuklu Dönemi’nde synthronon içine

saklanan kaplar

(Resim 27). Synthrononun arka-

sındaki koridorda gıda depolanması

için bir yer yaratılmış (Resim 28) ve

tüm alanda ocaklar ve ev kullanımı

için mutfaklar mevcuttur, bir kısmı

mermer döşemenin üzerindedir, di-

ğerleri inşa edilmiştir

. Narteksin

önündeki alanda gıda pişirilmesiyle

ilgili faaliyetler yoğundur, ocakla-

rın yanında Orta Bizans kilisesinin

kullanımına ait tören objeleri bu-

lunmuştur. Bulunan eserler arasında

sırlı seramikten kupa-kalyks, graf-

fiti bezemelidir (çizgi ile yapılmış

haç ve dörtkenarında yunan harfleri

mevcut), olasılıkla kutsal törenler-

de kullanılmıştır, Constantinopolis

üretimidir (Resim 29)

. Bronz bu-

hurdanlık (Resim 30) ve yine bronz

asalı haç (Resim 31) dikkat çeki-

cidir, sonra yeniden kap ve günlük

işler için alet olarak kullanılmıştır

ve metalini kullanmak üzere erit-

memişlerdir.

Aynı alanda Bizans

dünyasının çeşitli yerlerinden Kut-

sal Alan’a ulaşan hediyelerin öne-

mine tanıklık eden başka objeler

de bulunmuştur: bunların arasında

kaya kristalinden bir obje nadirli-

ğiyle dikkat çekmektedir, yuvarlak-

larla süslü halka, bir kalyksin ayağı

ya da bir haçın ayak kısmı olabilir

(Resim 32). Bu tür kutsal tören ob-

jelerinin benzerlerini San Marco

hazinesinde görüyoruz, Constanti-

nopolis’te üretilmiş olmalılar, zira

kaya kristaliyle çalışan atölyeler

Caggia 2014a, 148-152, Resim 3-5.

D’Andria 2017b, 46-47, Resim 12.

Selçuklu Dönemi kullanımı graffiti bezemeli sırlı keramik ve XIII. yy başlarına tarihlenen iki sikke kazıların ilk yılında tespit edildi: D’Andria 2011-2012, 40-41.

Kilise’nin bezemesine ait mermer levhayla kapatılmış yerde üç tam kap saklanmıştır, XIII.-XIV. yy kullanımına ait olabilir: Motolese 2013-2014, 121-123, Resim 49-50; Caggia

2016b, 754.

Motolese 2013-2014, 111, no. 123, Lev. XVIII.

D’Andria 2017a, 359-360, Resim 13.